Karnawał w Wenecji ma długą i bogatą historię, sięgającą XI wieku, kiedy to po raz pierwszy pojawiły się wzmianki o świętowaniu przed Wielkim Postem. W 1296 roku Senat Republiki Weneckiej oficjalnie ustanowił karnawał świętem publicznym, co przyczyniło się do jego dalszego rozwoju. W okresie renesansu i baroku karnawał osiągnął swój szczytowy rozkwit, a La Serenissima, jak było nazywane to legendarne miasto, stała się miejscem nieskrępowanej zabawy, gdzie anonimowość zapewniały maski i bogato zdobione kostiumy.
Maski pozwalały na przełamanie barier społecznych - arystokraci mogli mieszać się z plebejuszami, a obowiązujące na co dzień konwenanse zostawały zawieszone. Przez wieki karnawał był symbolem wolności, radości i świętowania, lecz w XVIII wieku, po upadku Republiki Weneckiej, stracił na znaczeniu. W 1797 roku, po zdobyciu Wenecji przez Napoleona, obchody zostały zakazane, a tradycja niemal zanikła.
Dopiero w 1979 roku, dzięki staraniom lokalnych władz oraz artystów, karnawał został przywrócony i szybko odzyskał swoją dawną świetność. Dziś jest jednym z najważniejszych i najbardziej rozpoznawalnych wydarzeń kulturalnych na świecie.
Hasłem przewodnim tegorocznej edycji jest "Il tempo di Casanova" (Czas Casanovy), co nie pozostawia wątpliwości, że organizatorzy postanowili uczcić życie i legendę słynnego awanturnika, pisarza i uwodziciela. Program karnawału został zainspirowany jego barwną biografią - od jego podróży po Europie, przez skandale, po ucieczkę z weneckiego więzienia Piombi.
14 lutego, w Walentynki, odbyła się wielka inauguracja pod hasłem "Serce do serca". Plac Świętego Marka zamienił się w scenerię romantycznego widowiska, podczas którego pary z całego świata mogły wyznać sobie miłość w otoczeniu historycznej architektury. Było to również nawiązanie do słynnych podbojów Casanovy, który w pamiętnikach wielokrotnie opisywał swoje miłosne przygody.
Takie rozpoczęcie to dość spora zmiana w porównaniu z tradycyjną inauguracją weneckiego karnawału. Do tej pory jednym z najbardziej znanych wydarzeń otwierających karnawał był "Lot Anioła" (Volo dell'Angelo), podczas którego wybrana młoda kobieta, zwyciężczyni poprzedniej edycji "Festa delle Marie", zjeżdżała na linie z dzwonnicy św. Marka na Plac Świętego Marka. Widowisko to, wywodzące się z XVI wieku, symbolizowało triumf i rozpoczęcie karnawałowej zabawy.
Jednak w tym roku "Lot Anioła" nie został zorganizowany. Decyzja ta podyktowana była obawami o nadmierne tłumy oraz względami bezpieczeństwa.
Jednym z najważniejszych wydarzeń karnawału jest "Festa delle Marie", czyli pochód młodych mieszkanek Wenecji. Nawiązuje on do wydarzeń z IX wieku, kiedy to piraci z Dalmacji napadli na miasto i porwali dwanaście panien młodych tuż przed ich ślubem. Piraci liczyli na okup, jednak Wenecjanie, rozwścieczeni świętokradczym atakiem, zorganizowali pościg i odbili kobiety. Wydarzenie to miało ogromne znaczenie dla tutejszej społeczności i było upamiętniane przez wieki.
Z czasem uroczystość przerodziła się w coroczne święto, które w tym roku zaplanowane zostało na 22 lutego. Współczesna rekonstrukcja tego wydarzenia przyciąga tłumy turystów, a młode kobiety wybrane do roli "Marie" w tradycyjnych sukniach przemierzają miasto w barwnej procesji, kończącej się na Placu Świętego Marka. Uroczystość wieńczy koronacja najpiękniejszej z "Marie", która w poprzednich latach miała również zaszczyt uczestniczyć w "Locie Anioła" otwierającym karnawał.
Nieodłącznym elementem każdej edycji karnawału są bogato zdobione maski i historyczne kostiumy.
Każdy uczestnik weneckiego karnawału powinien nosić maskę. Tylko wtedy, gdy bawiący się są anonimowi, zabawa ma sens. Powszechnym powitaniem karnawałowym są słowa "Buongiorno signora maschera" (Dzień dobry, pani w masce)
Wraz ze sławą karnawału i coraz większą popularnością masek w Wenecji zaczęły powstawać małe manufaktury, gdzie maski wytwarzano z gipsu, gazy, papier mache i gliny. Potem zdobiono je rysunkami, haftami, koralikami piórami itp. Wytwórcom masek - tzw. mascareri - nadano status rzemieślników i uznano za oficjalny zawód w Rzeczpospolitej Weneckiej specjalną konstytucją z 10 kwietnia 1436 roku.
Najbardziej znanym typem maski weneckiej jest bauta - biała maska bez brody z wydatnym nosem. Noszona przez mężczyzn do kompletu z czarnym płaszczem i trójskrzydłym kapeluszem tzw. trikornem. Bauta była niegdyś obowiązkową maską obywateli Rzeczpospolitej Weneckiej. W takich maskach uczestniczyli w życiu publicznym i towarzyskim miasta. Podobna do bauty, ale zakrywająca całą twarz jest owalna biała maska zwana volto lub larva. Typowo kobiecą maską jest moretta - podobna do volto, ale wykonana z czarnego aksamitu i ozdobiona welonem. Kobiety nosiły też często maski z wizerunkiem kota, których uzupełnieniem był koci strój. Tego typu przebranie zwano gnaga.
W tym roku inspirowani stylem Casanovy, uczestnicy chętnie wybierają stroje nawiązujące do epoki rokoko.
Wenecja słynie z organizacji wystawnych balów maskowych. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje oficjalny bal w Pałacu Ca’ Vendramin Calergi, którego tematem przewodnim w tym roku jest epoka Casanovy. Goście mogą przenieść się do świata XVIII-wiecznych intryg i luksusu, delektując się wykwintną kolacją, muzyką klasyczną i pokazami tańców dworskich.
Jednym z najbardziej kultowych miejsc w czasie karnawału jest słynna Café Florian, najstarsza kawiarnia w Wenecji, założona w 1720 roku. To właśnie tutaj spotykają się mieszkańcy oraz miłośnicy karnawału w wyszukanych strojach, aby delektować się kawą i rozmawiać w atmosferze przypominającej czasy Casanovy. W czasie trwania festiwalu kawiarnia staje się niemal sceną teatralną, gdzie barokowe postacie przysiadają przy marmurowych stolikach, kontynuując tradycję dawnej weneckiej elegancji.
Mimo swojego niepowtarzalnego uroku karnawał w Wenecji nie jest wolny od kontrowersji. Mieszkańcy miasta od lat narzekają na masowy napływ turystów, który nie tylko utrudnia codzienne życie, ale także przyczynia się do degradacji historycznej tkanki miasta. Aby zaradzić tym problemom, władze wprowadziły "czerwone strefy" o podwyższonych środkach bezpieczeństwa. W ubiegłym roku wprowadzono też specjalny podatek dla tzw. jednodniowych turystów. Każdy ko przyjeżdżał do miasta, nie zatrzymując się w nim na nocleg, musiał w wyznaczonych dniach za wjazd zapłacić dodatkowe 5 euro. W ciągu 29 dni, w których obowiązywała początkowo opłata za wstęp, Wenecja przyjęła średnio o 7000 więcej odwiedzających w porównaniu z tymi samymi dniami w roku poprzednim. Choć wprowadzenie "specjalnego podatku" nie przyniosło efektów, bo nie ograniczyło liczby turystów, to w tym roku władze Wenecji również zdecydowały się na taką opłatę. Nie obowiązuje ona jednak w czasie karnawału. Zatem odwiedzenie La Serenissimy w czasie zabaw karnawałowych nadal jest korzystne. Trzeba się jednak liczyć z tym, że obowiązują tu wówczas szczególne środki ostrożności, które ograniczają swobodne poruszanie się po mieście. Miasto na takie okazje wydaje specjalne zarządzenia dla służb, które w każdej chwili mogą zamknąć niektóre z ciasnych uliczek. W czasie karnawału nie jest niczym niezwykłym fakt, że tutejsza Polizia Municipale przy wsparciu policji państwowej, a niejednokrotnie i wojskowej służby Carabinieri... kieruje ruchem pieszych. A w godzinach szczytu w weekendy turystom zdarza się utknąć w tłumie w wąskiej uliczce.
Karnawał w Wenecji to wydarzenie, które jednocześnie zachwyca i budzi kontrowersje. Z jednej strony jest on niezwykłym świętem tradycji i kultury, które przyciąga tysiące turystów z całego świata. Z drugiej - stanowi wyzwanie dla lokalnej społeczności, która coraz częściej podnosi głos w sprawie ochrony swojego miasta przed skutkami masowej turystyki. Jedno jest pewne - karnawał w Wenecji wciąż pozostaje jednym z najbardziej magicznych wydarzeń na świecie, pełnym kolorów, historii i niepowtarzalnego klimatu.